Yeterli bir kelime haznesi oluşturmak dil öğreniminin merkezindedir, ama başarması zordur. Kelimeleri tanımak için anlam, ses ve yazılışları ilişkilendirmeli ve yeni kelimeleri doğru kullanmalıyız. Yeni kelimeler öğrenmenin en iyi yolu onları konu içinde öğrenmek ve çeşitli şekillerde sık sık kullanmaktır. Kullanım sözlü ve yazılı üretim ile hem algısal hem üretimsel gerçekleşmek durumunda olan anlamayı da içermelidir. Özellikle küçük öğrenciler için kelimeleri gruplamak iyi bir fikirdir, örn., hayvanat bahçesi hayvanları, yer ifadeleri(evde, masada, yerde), hoşlanılan/hoşlanılmayan şeyler. Kelime sözcüğü ile isimleri, fiilleri, sıfatları ve zarfları kastediyoruz (yani içerik sözcükleri) dilbilgisi bölümünde ele alınan ‘yapısal sözcükleri’ değil.
Öğretmen olarak belirgin kelime öğrenme aktiviteleri karışımı ve içinde rastlantısal öğrenmenin gerçekleşebileceği aktiviteler bulmalısınız. Schmitt (2000: 146) der ki “çoğu bilgisayar mültimedya yeterliliğine sahip (resim olduğu kadar sese de sahipler), çeşitli yazılı ve sözlü konu gerektiren dil pratiği için idealler.” Etkileşimli tahta ile bağlantılı bilgisayarlar yeni kelimelerin öğrenimini desteklemek ve tamamlanmamış tekrar ve yeniden kullanım için materyalleri saklamak açısından çok kipli kaynakların entegrasyonunu kolaylaştırır.
Yeni kelimelerin anlamlarını öğrenme
Kelime girdisi iyi organize edilmiş olmalı ve öğrencilerin yaş ve gelişimsel özelliklerine uygun olmalı. Yeni kelimelerin anlamları sözlü ifadelerle açıklanabilir, göstererek anlatılabilir ya da görsel bir yaklaşımla resimler gösterilerek açıklanabilir. Etkileşimli tahta özellikle görsel girdiyle anlamı destekleme konusunda oldukça yardımcıdır.
Kelimeleri görüntülerle ilişkilendirme
Kelime öğretmek için görsel teknikler kullanmak yeni kelimelerin sunumunda kullanılan geleneksel bir yaklaşımdır. Görseller bilgikartları, fotoğraflar, çizimler ve gerçek nesneleri kapsar. Bu görseller anlamı aktarmada oldukça fazlaca kullanılırlar ve özellikle vücut kısımları veya mobilya gibi sert cisimlerin adlarının öğretiminde önemlidirler.
Sürükle ve bırak aracı öğretmen ve öğrencilerin objeleri ya da metin kutularını etkileşimli tahta ekranı üzerinde hareket ettirmelerini sağlar. Eşleştiği şeye sürüklemek için bir objeye ya da metin kutusuna tıklarsınız ve kalemi ya da parmağınızı kaldırarak eşleştiği şeyin üstüne bırakabilirsiniz.
Kelimeleri resimlerle eşleştirme:
Şekil 18 - ©Danny Nicholson think-bank.com.
Şekil 19 - unterrichtsmaterial-schule.de adresinden resimler
Anlamsal Eşleme
“Anlamsal eşleme bir metin içindeki kelimeler arasındaki ilişkiyi anlamaya yardımcı olan ve kelimeler için çağrışımsal ağlar oluşturarak anlamayı derinleştirmeyi sağlayan bir aktivitedir.” (Celce-Murcia 2001: 288) Anlamsal eşleme aktiviteleri için açık çağrışımsal bağı olan kelimeler eşleştirilmelidir. Yeni başlayanlar için yakinen alakalı eşanlamlı ve zıt anlamlılardan uzak durulmalıdır.
Şekil 20 – kalem aracı ve değişik renkler yardımıyla anlamsal eşleme.
Kelime ailelerinin sunumu
Kelime aileleri ya kelimelerin anlamları verilerek ya da kafiyeli olabilecek kelime ailesi yapısına odaklanarak öğretilebilir. Etkileşimli tahta kalem/vurgulayıcı aracının yardımıyla kafiyeleri ( hecenin sonuna kadar ilk sesliden tüm harfler) vurgulayabilir.
Şekil 21 - Metin www.processresearchmethods.org adresinden.
Sözcük yapımı
Etkileşimli tahta ile dil öğretimi dil öğrenme becerilerine daha fazla dikkat etme imkanı sağlıyor. Aşağıdaki örnek bilinmeyen kelimeleri tahmin etme ve sözcük yapımı hakkındaki bilginin alakalı kullanımı ile bir buluşsal yöntem çalışmasını gösteriyor. Var olan bir kelimeden yeni kelime üretme süreci olarak türetme, kelimenin ilk halini değiştirmek için yapım eklerini kullanır. Aktivitede öğrencilerden yeni kelime üretmek için olası ön ek veya son ekleri köke sürükleyip bırakmaları istenir. Yapım ekleri ayrıca yazılım sayesinde kopyalanabilir ya da çoğaltılabilir.
Şekil 22 – sürükle ve bırak aracıyla sözcük yapımı süreci görseli
Kelimeleri organize etme
McCarthy (1990) bilinmeyen kelimeleri konu, anlam, yapı ya da özel değişke ve söylem gibi içerik ilişkileri açısından organize etmeyi önerir. Gairns ve Redman (1986) yeni kelimelerin sunumunda kullanılan birçok yaklaşım ve tekniği sıralar. Tüm bu sunum teknikleri kolayca etkileşimli tahta sınıfında uygulanabilir.
Ölçekler
Öğrenciler karşılaştırmayı veya birbiriyle alakalı ölçülebilir nesneleri öğrendiğinde, ölçekler tekrar etmek ve yeni nesneler eklemek amacıyla kullanılabilir. Örneğin, never ve always’ın karşılaştırmasına hardly ever, occasionally, sometimes, ve often eklenebilir. Bu kelimeler etkileşimli tahta ekranına karışık bir şekilde konup daha sonra cümleler oluşturarak doğru sıraya konabilir, örn. “I hardly ever go swimming.”
Şekil 23 – ölçekler – sıklık zarflarını doğru sıraya koyma.
Anlamsal alanlar halinde organize etme
Kelimeler ayrıca zıtlık, benzerlik ya da alt anlamlılık gibi anlam ilişkileri açısından organize edilebilir. Alt anlamlılık, bir kelimenin anlamının diğer bir kelimenin anlamında yer alması demektir, örn. muz, elma, kiraz vb. meyve çeşitleridir. Kelimeler sunulduktan sonra öğrencilere motive edici bir yaklaşımla tekrar ettirilmelidir.
Alt anlamlılık vasıtasıyla kelimelerin organize edilmesi zihin haritaları ve resim de içerebilen grafikler aracılığıyla yapılabilir. Etkileşimli tahta yazılımının sürükle ve bırak özelliği özellikle bu tür aktiviteler için faydalıdır.
Şekil aracı sayfayı iki değişik şekil yaparak ortadan ikiye ayırmak için kullanılabilir. Daha sonra doldur aracı kullanılarak iki dikdörtgen değişik renklerle doldurulabilir. Dikdörtgenler arka katmanda, kelimeler de ön katmanda olmalı. Kelimeler en başta sayfanın ortasına yerleştirilir ve sayfanın her iki tarafına sürüklenip bırakılabilir.
Şekil 24 – Kelimeleri değişik kategorilere yerleştirme.
Kaynak: http://www.itilt.eu
