Okuma genel dünya ve konu bilgisi ve anlambilim, biçimbilim ya da söz dizimi gibi dilbilgisini konularını kapsayan birkaç alt beceri içerir. Ancak, okuma öğretimi ayrıca okuma stratejilerinin de öğretimini kapsar. Avrupa Komisyonu (2001: 68- 69) içinde “girdi yazılı metinler bir ya da birden fazla yazar tarafından üretilmişken kullanıcının okuyucu olarak girdiyi alıp ve işlediği” birçok okuma aktivitesi örneği verir; genel uyum sağlama için okuma, bilgi için okuma, örn. referans çalışmaları kullanma; yönergeleri okuyup takip etme; zevk için okuma gibi.
Dil kullanıcısı ana fikir için okuyabilir; belirli bir bilgi için okuyabilir, detaylı anlama için ya da çıkarımlar için de. Bu aktivitelerin çoğunda dil öğrencisi etkileşimli tahta yardımıyla öğretilebilecek okuma stratejileriyle desteklenebilir.
Tahminde bulunma/ artalan bilgisini aktifleştirme
Bir metni okurken öğrenciler metini merak etmelidirler ki beklenti oluşturabilsinler. Bir okuma-öncesi görevi öğrencilere daha sonra asıl metinden anladıklarıyla karışabilecek olan tahminlerinin farkında olmaları açısından destek olur. Bir roman ya da kısa hikaye öğretimi durumunda öğretmenler öğrencilerin artalan bilgisini aktifleştirmek için kitabın kapağıyla ya da hikayenin başlığıyla çalışabilir ya da hikayenin içeriğiyle ilgili tahminde bulunmalarını isteyebilirler. Etkileşimli tahta öğretmene kitap kapağını gösterme ve direkt sayfa üzerine not alma imkanı verir. Ayrıca daha sonra gerçek metinlerle karşılaştırmak üzere tahminleri kaydetme imkânı da sağlar. Asıl görev, kitabın kapağı tarafından ateşlenen basit, sessiz bir dürtüdür. Etkileşimli tahta ile öğretmen resmi gösterip ek olarak kalem aracıyla resmin üstüne not alabilir. Değişik anlamsal alanlara ait kelimeleri gruplamak için kalemin rengi de değiştirilebilir. Öğrenciler kitabın muhtemel içeriği hakkında beyin fırtınası yaparlar.
Şekil 15 – Eat üzerine not almak için kalem aracının kullanımı. (Kitap kapağı: E.R. Frank ‘Life is Funny’; Puffin)
Okuma sürecinin tablolarla desteklenmesi
Öğrencilere okuma sürecinde örnekler vasıtasıyla aldıkları çok fazla bilgiyi organize etmeleri için destek olmak amacıyla etkileşimli tahta’de okuma süreci boyunca saklanıp gözden geçirilebilecek tablolar ya da zihin haritaları oluşturulabilir. Etkileşimli tahta şekil aracıyla ya da elle çizildiğinde şekilleri tanıyan özel bir kalemle öğretmenlere şekiller ve oklar çizme imkanı verir. Böylece öğretmen hikayede göründükçe karakterleri ekleyebilir ve daha sonra birbirleriyle ilişkilendirebilir. Dahası, romandan şahısları tanımlamak için takma adlar ya da etiketler eklenebilir. Kümeler çizilirken; aşk, aile ya da arkadaşlık gibi çeşitli ilişki tiplerini vurgulamak amacıyla değişik renkler seçilebilir.
Şekil 16 – E.R. Frank’ın ‘Life is Funny’ romanından karakter kümeleri.
Okumaya cesaretlendirme ve görsel destek yoluyla çağrışım
Okuma görseli hazırlama görevi öğrencileri hikayeyle yakından ilişki kurmaları için cesaretlendirmeyi ve karakterleri anlayıp onlarla ilişki kurmalarını sağlamayı amaçlar. Ek olarak öğrenciler görev sürecinde yer alır. Olası bir okuma görevi öğrenciler tarafından bağımsız bir şekilde üretilen elektronik sayfalar şeklindeki okuma görselleri hazırlamayı içerebilir. Bu görev, sözel iletişim içerdiğinden medya okur-yazarlığı ve sunum becerilerini arttırmayı amaçlar. Romanı okurken öğrenciler hikaye boyunca daha yoğun bir şekilde takip etmek istedikleri bir karakter seçebilirler. Öğrenciler böylece bölümleri okurken karakterin özelliklerine daha fazla dikkat gösterecekler ve önemli bilgileri not alacaklardır. Bundan sonra öğrencilerin gruplar halinde çalışarak etkileşimli tahta yazılımı ve internette bulunabilecek kaynaklar yardımıyla okuma görseli hazırlamaları istenir. Okuma görselleri hikayeyi ya da karakteri temsil eden posterler ya da bu durumda sayfalardır. Bu okuma görselleri olay örgüsünü ve onun yapmak istediklerini romanın müstakbel okuyucularına daha yakın hale getirmek için resimler, çizimler, grafikler veya metin içerebilirler. Öğrenciler sunumlarının temeli olan tek bir sayfa hazırlamalıdırlar(bkz. şekil 17). Görev açık ve özerk yapısından dolayı çeşitli öğrenci tiplerine uyar. Öğrencilere karakterlerle yakından ilişki kurma ve hâlihazırdaki özelliklerle serbestçe alaka kurma imkanı verir, böylece yorumlama yeteneğini geliştirir. Onlardan bu özellikleri yazılı metinden daha sonra etkileşimli tahtada sunulabilecek olan görsel çıktıya transfer etmeleri istenir. Tahta öğrencilerin sözlü sunumlarına göre sırayla yerleştirdikleri resimleri bağımsızca hareket ettirebilecekleri ve vurgulayabilecekleri bir gösteri paneli olarak görev yapar.
Şekil 17 – Okuma görseli.
Kaynak: http://www.itilt.eu
