İletişimsel ve göreve dayalı dil öğrenimi yaklaşımları belirli dil bilgisi yapılarının pratiği şeklinde, dil bilgisini sadece dil bilgisi öğretmek için öğretmeyi tavsiye etmez, bu yapılar ayrıca bir gerçek yaşam durumunun içine katılmalıdır. Öğretmen hedef dil bilgisine öğrencinin daha fazla maruz kalması için uygun bir konu yaratmalıdır, öğrencilerin gerçek amaçlar için hedef dil bilgisini kullanabilecekleri olanaklar sağlayan pedagojik görevler tasarlamalıdır ve öğrencileri dil bilgisi bilgilerini fark etme ve pekiştirme konusunda destekleyecek farkındalık arttırıcı aktiviteler planlamalıdır. Bu yaklaşımda öğrenciler "dilin aktif kaşifleri" olmalıdırlar.
Dil bilgisi; a) tüm konuların konunun kendisine değil de dil bilgisine odaklandığı dersin organize edilme prensibi, ve b) dersin tek amacı olmamalıdır. Bunun yerine, dersler konular etrafında şekillendirilmelidir, örn. tatiller, bir gezi planlama, yön sorma vb. Gerekli dil bilgisi bu çerçeve içinde öğrenilebilecektir. Takip eden bölümlerde etkileşimli tahtanın yukarıda tartışılan amaçlara ulaşmada öğretmenlere nasıl yardımcı olabileceğine dair bazı aktivite ve materyal örnekleri sunulmaktadır:
Dil bilgisinin sunumu – dil bilgisi yapılarının sunumu ve pratiği için gerçek yaşam benzeri ortamların yaratılması
Ana amacı ‘will future pratiği’ olan bir dersi ele alalım. Bu ders için öğrencilerin gerçekleştirmesi gereken ana görev ‘geleceğin evini çizmek ve betimlemekti. Bağlamı oluşturmak ve dersin konusunu sunmak üzere öğretmen, son model teknolojilerle donatılmış ‘geleceğin evi’nde yaşayan bir aileyi gösteren bir internet videosu koyar. Video kullanmak öğretmene daha gerçeğe yakın ve özgün bir çevre sunma imkanı sağlar. Konuyla bağlantılı olarak öğretmenin (daha yüksek seviyelerde) kullanabileceği diğer internet materyalleri a) çocukların kendi gelecek evlerini çizip betimleyebileceği web siteleri, b) geleceğin evinin nasıl görüneceğine dair uzmanlarla yapılan röportajlardır.
Etkileşimli akıllı tahta teknolojisiyle yeni bir konu sunmanın ve konuyla ilgili ilgiyi canlandırmanın bir başka muhtemel yolu da tartışma için başlangıç noktası olarak öğrenci yapımı bilgiyi kullanmaktır. Bu bağlamda öğretmen, öğrencilerin ‘geleceğin evi’nde hangi özelliğin hayati olduğunu seçecekleri bir oylama sistemi kullanabilir. Bu örnekte kullanılan şablonlar etkileşimli tahta ile birlikte gelen birçok yazılımın yardımıyla kolayca yaratılabilir. Şablonlar kaynaklar kitaplığında bulunabilir.
Şekil 25 - Solda – soru ve cevapların öğrencilere sunlma şekli. Burada öğrenciler bir seçeneği seçip oylama klavyelerini kullanarak oylarlar. Sağda – her seçenek için cevap yüzdeleriyle sonuçlar. Oylama eğer oylama araçları kullanılamıyorsa ayrıca el kaldırılarak da yapılabilir.
Dil bilgisinin sunumu – tümevarımsal dil bilgisi anlatmak için etkileşimli tahta kullanma
Etkileşimli tahta araçları dil bilgisinin tümevarımsal anlatımında öğretmenlere yardımcı olabilir. Tümevarımsal yaklaşım kuralın bir tür yönlendirmeli keşif yoluyla çıkarsanmasıdır. Bu tümevarımsal yaklaşım, öğrencileri dil bilgisi öğrenme süreçlerinde aktif bir şekilde derse katar, çünkü dil bilgisi kurallarını kendi kendilerine formüle etmelidirler ve artlarındaki sebepleri anlamadan öğretmenlerinden pasif bir şekilde bu kuralları dinlemek yerine onları kontrol etmeli, denemeli ve gözden geçirmelidirler.
Bu ders “simple past” konusu için tasarlanmıştı. Öğretmen geçmiş zamanda fiillerin sonundaki –ed ekinin telafuzuna öğrencilerin dikkatini çekmek istiyor. Daha sonra içine sadece telaffuzu /t/ ile biten fiillerin konulabildiği bir ‘magic box’-sihirli kutu yaratıyor. Egzersizi yaptıktan ve sonu –ed ile biten geçmiş zaman fiillerinin telaffuzundaki farkları dinledikten sonra, öğrenciler kuralın ne olduğunu çıkarmak zorunda. Nasıl çalıştığını. Aslında ekranda üç farklı katmanı olan objeler var. Objeler ‘magic box’ orta katmanda olacak şekilde sıralanmış, -ed ile biten kelimeler bir alt katmanda, -t ile biten kelimeler ise üst katmanda.
Şekil 26 - Magic box.
Farkındalık artırıcı aktiviteler – belirli dil bilgisi özelliklerini göstermek için sürükle bırak aracını kullanma
Tüm sınıfın önünde tam ekranda etkileşimli tahta üzerinde metni hareket ettirebilme yeteneği, dil bilgisi öğretmek için faydalanılabilecek etkileşimli tahta özelliklerinden biridir. Örneğin cümle içinde kelimeleri sıralama ve hedef dilde kelime sıralamasının belirli özelliklerini anlatmak için kullanılabilir. Dil elementlerinin ekranda hareket ettiğini görmek öğrencilerin konsantre olmasına yardımcı olur ve durağan, basılı metinde gerçekleşmeyen gördüklerini sorgulamalarını sağlar.
Çeşitli örnekler:
a. Öğrencilere Fransızca’da imperfect zaman oluşturmaları için basamak basamak kurallar verilir, ancak bu basamaklar doğru sırada değildir. İki öğrenci basamakları sürükleyip bırakarak doğru sıraya sokmak için etkileşimli tahtaye gelir.
b. Öğretmen Fraansızca’daki imperfect ve perfect zamanların farklı kullanımlarını göstermek için bir zaman çizelgesi yaratır. Bundan sonra öğrencilere zaman çizelgesinin sağına sürüklemeleri için bir olaylar seçkisi verilir.
c. Öğretmen öğrencilerin kelime sıralaması hakkındaki farkındalıklarını arttırmak amaçlı bir ‘Buzdolabı Mıknatısı’ aktivitesi kullanır. Mesela, İngilizce’deki ‘sıklık zarfları’nı kullanırken. (Şekil 27)
d. Öğretmen sürükle ve bırak aracını öğrencilerin Almanca weil (çünkü) kelimesinin doğru kullanımını anlamalarına yardımcı olmak amaçlı kullanır. Weil ile başlayan bir yan cümle kullanılarak iki cümle bir araya getirilip nasıl daha uzun bir cümle yapılacağına dair bir örnek gösterir. Weil’in nasıl fiili cümlenin sonuna gönderdiğini kelimelerin yerlerini değiştirerek oldukça görsel bir şekilde gösterebilirsiniz. Bunu öğrenciler de yapabilir ve dolayısıyla kinestetik element bu dil bilgisi konusunun pekiştirilmesine yardımcı olur.
Şekil 27 – Sürükle ve Bırak aracı – buzdolabı mıknatısları.
Farkındalık arttırıcı aktiviteler – bir yazı parçasının tüm sınıfça ortak analizi
GDDÖ yaklaşımı dilin iletişimsel kullanımının ve anlama odaklanmanın önemini vurgular. Ancak, öğretmen öğrencilerin ayrıca yapısal problemlerin farkında olmasını sağlamalıdır çünkü sadece anlama odaklanmak dil gelişimini desteklemez. Etkileşimli tahta bu yüzden öğrencilerin dikkatini heyecan verici ve ilginç şekillerde yapıya çekmekte kullanılabilir. Öğretmenler etkileşimli tahtayi öğrenciler tarafından üretilen metinlerin tüm sınıfça ortak analizinde destek olarak kullanabilir. Mesela öğrenciler elektronik metinlerini (diyaloglar, betimlemeler, vb.) USB flaş disklerde getirebilirler ya da öğretmene elektronik posta yoluyla gönderebilirler. Ondan sonra öğretmen bir öğrencinin çalışmasını ortak analiz için etkileşimli tahta’de gösterebilir. Bu sırada öğrenciler metinlerin uygunluğunu, tutarlılığını ve dilsel kalitesini değerlendirmek için cesaretlendirilebilir. Metinler, gözden geçirildikten sonra saklanabilir ve yazarlarına geri verilebilir.
Şekil 28 – bir yazı parçasının ortak analizi
Dil bilgisi pratiği (Kontrollü Dil Pratiği) – belirli hedef dil bilgisi yapılarının pratiğinin desteklenmesi
Öğrenci üretimi içeriğin paylaşılması
Dil bilgisini pratik etmek için, öğretmen görev amacını gerçekleştirmekte gerekli olan dil bilgisi konularının kullanımını içeren görevler yaratmalı ve böylece öğrencilerin doğru kullanımın bu açısına odaklanmalarını sağlamalı. Örneğin, etkileşimli tahta öğrenci yapımı çalışmaların sergilenebileceği bir platform olarak kullanılabilir. Bu ‘geleceğin evi’ dersinde öğretmen öğrencilerin çizimlerini toplar ve taratır. Öğrenciler ondan sonra ‘will future’ dil bilgisi yapısını kullanarak etkileşimli tahtada gösterilen kendi geleceğin evi çizimlerini betimlerler.
Şekil 29 – öğretmen öğrencilerin çizimlerini taratır ve öğrenciler tüm sınıfa bu çizimlerini sunup betimlerler. Sağdaki resim saklama ve gösterme için ekran gölgelemesinin kullanımını gösteriyor.
Öğrenciler için, sunumlarında etkileşimli tahta teknolojisini kullanmanın bir avantajı da diğer öğrencileri derse katmak ve aktiviteye heyecan katmak için vurgulayıcı ya da gösterme aracı (bkz. şekil 29 – sağ taraf) gibi çok çeşitli araçlardan yararlanabilmek. Bu araçlar ayrıca ilerde soru sorma becerilerinin de gelişmesine yardımcı olur.
Kontrollü dil pratiği için görsel yönlendirici kullanılması
Kontrollü dil pratiğini için bir diğer örnek de geçmiş zaman oluşturmak için etkileşimli tahta’de kılavuz olarak görsel yönlendiriciler ve mastar kullanmaktır. Aktivitede öğrencilere Jack karakteri tanıştırılır. Öğrencilerden beklenen Jack’in gününü simple past kullanarak tekrar anlatmalarıdır. Bahsettikleri resimlerin üstüne çocuğun figürünü sürükleyebilirler. Böylece birçok öğrenci tahtaya gelip geçmiş zamanda bir ya da iki cümle kurmuş olurlar. Öğretmen de bu belirli dil bilgisi yapısının kullanımı ile ilgili öğrencilere anında dönüt verebilir.
Şekil 30 – Geçmiş zamanın kontrollü dil pratiği
Kaynak: http://www.itilt.eu
