Aşağıda hikâye anlatma tekniğinin yabancı bir dil olarak Türkçe sınıfında nasıl uygulanabileceğine dair örnekler var.
Uygulamaların hepsinde takip edeceğiniz yol haritasını vererek başlayayım.
Oturma Düzeni
Hikâye anlatırken ideal oturma düzeni, öğrencilerle birlikte daire şeklinde konuşlanmaktır.
Daire, geometrik şekiller içinde mükemmelliği temsil eder. Tamamlanmışlık ve beraberlik duygusu verir bu da huzuru sağlar. Ayrıca herkesin eşit olduğu bu oturma düzeninde her şey rahatça görülüp takip edilebilir.
Aşağıdaki uygulamaların çoğunun grup çalışması esasına dayandığını göreceksiniz. Bu yüzden size tavsiyem, önce grupları oluşturun sonra grupların daire şeklinde oturmasını ve bu küçük dairelerin büyük bir daire oluşturacak şekilde yerleşmesini sağlayın.
Hikâye Anlatma Tekniği Uygulama Aşamaları
- Önce güzel bir hikâyeyi, güzelce anlatın.
- Öğrencilerinize hikâyelerle ilgili sorular yöneltin ve kısa tartışmalar yaptırın. Hikâyenin; konusu, zamanı, mekânı, kahramanları, teması ve ana fikriyle ilgili. Bu bu aşama, anlatılanın öğrenciler tarafından iyice kavranması içindir.
- Anlatılan hikâyeyle ilgili yapılacak uygulamanın yönergelerini açık, basit, kısa şekilde verin.
- Öğrenciler bireysel veya grup olarak uygulamayı hazırlarken başlarına dikilmeyin ama uyanık olun, gerektiğinde yardım edin, yol gösterin.
- Öğrencilerin yaptıkları çalışmaları sunmalarını sağlayın.
- Sunumlar bittikten sonra geri bildirimde bulunun mutlaka, takdir edin, ödüllendirin.
Gelelim uygulama örneklerine.
Sandviç Hikâye
Hikaye anlatma tekniği tabanlı bir yaratıcı yazma uygulamasıdır. Grup çalışması şeklinde yapıldığında daha iyi sonuç verir.
Şöyle bir giriş yapın mesela:
‘’Biliyor musunuz İstanbul’da, sokak kedisi çoktur. Günlerden bir gün İstanbul’un bütün sokak kedileri bir toplantıya katılmak için Sultanahmet’e geldi.’’
Sonra öğrencilerden, toplantıya gelen kedileri bir paragrafta tarif etmelerini isteyin. Kendi aralarında tartışmaları ve yazmaları için beş dakika süre verin. Yazmaları bitince anlatmaya devam edin.
‘’Toplantı Sultanahmet’te beş yıldızlı bir otelin en üst katında yapıldı.’’
Öğrencilerden bu binayı ve toplantı salonunu hayal ederek betimlemelerini isteyin. Beş dakika süre verin tartışıp yazmaları için. Sonra devam edin.
‘’Sokak kedileri gelmeden önce toplantı solonu çok sessizdi derken kediler birer ikişer gelmeye başladı. Yarım saat sonra toplantı salonunda 1700’den fazla kedi toplanmıştı. Salonda büyük bir uğultu vardı. Sokak kedileri derneği başkanı kürsüye çıkınca büyük bir alkış koptu, alkışlar ve ıslıklar kesilince başkan konuşmaya başladı. Sokak kedileri büyük bir dikkatle başkanı dinliyorlardı.’’
Öğrencilerden başkanın konuşmasının içeriğini bir paragraf halinde yazmalarını isteyin ve beş dakika süre verin. Sonra devam edin.
‘’Başkanın konuşması bittiğinde salondaki kediler ikiye bölünmüştü. Evet’çiler ve hayır’cılar olmak üzere. Tartışmalar sürerken gizli oylamaya geçildi, oylama bitti ve oy sayımına başlandı. Tüm kediler adeta nefeslerini tutmuş sonucu bekliyorlardı. Sayım bittiğinde salonda çılgınca bir alkış koptu, evet, bundan sonra….’’
Öğrencilerden oylama sonucunu yazarak hikayeyi sonlandırmalarını isteyin ve beş dakika süre verin.
Dört yazma turunun sonunda her gruptan yazdıklarını paylaşmalarını isteyin.
Hikaye kahramanı olarak kedileri beğenmediyseniz öğrenci, ev kadını, futbolcu v.s gibi kahramanlar da kullanabilirsiniz fakat benim deneyimlerim hayvan karakterleri üzerinden öğrencilerin kendilerini daha rahat ifade ettikleri yönünde.
Hikâyeden Şarkı
Önce bir hikaye anlatın, bitince hikaye üzerine kısa bir feyin fırtınası yapın ve uygulamaya geçin.
Gruplara ayırdığınız öğrenciler hikayeyi şarkıya dönüştürecektir. Her grup kendi içinde tartışarak 4-5 mısralık ortak bir şarkı sözü yazıp besteler ve daha sonra arkadaşları için seslendirir.
Hikâye Afişi
Bir hikaye anlatın. Hikayeyle ilgili tartışma yapın öğrencilerle. Sonra uygulamaya geçin.
Bu uygulamada gruplara ayrılmış öğrenciler aralarında tartışarak anlatılan hikayenin afişini yapar.
Afişte hikayeye öğrencilerin vereceği isim, hikayenin bir cümlelik sloganı, üç cümlelik hikaye özeti, hikayeyi temsil edecek semboller ya da figürler yer almalıdır.
Aile Hikâyeleri
Her ailenin bir hikayesi vardır. Her sülalede en azından bir ilginç fert vardır. Her ailede komik çocukluk halleri vardır.
Öğrenciler bunları paylaşmayı severler. Başı siz çekmelisiniz ama. Kendinizle ilgili bir aile hikayesini öğrencilerinize anlatın mesela savaşa gidip dönmemiş bir büyük amca, sokakta oynarken kaybolup sonra bulunan bir küçük kardeş gibi. Daha sonra öğrencilerinize benzer hikayeleri olup olmadığını sorun ve anlattırın.
Kişisel Fabllar
Hikaye anlatma tekniği tabanlı bir yaratıcı yazma uygulamasıdır. Bireysel çalışma yapılır.
Öğrencilere kendilerini ya da ailelerini insan dışında varlıklara benzeterek –hayvan, bitki, eşya- tanıtmalarını isteyin. Örneğin:
‘’Bir elma olduğunuzu farz edin ve kendinizi anlatın, siz nasıl bir elmasınız?’’
Çok Sesli Hikâye
Bu uygulamada öğretmen bir hikaye anlatmaya başlar ve sınıfın yardımıyla hikayeyi anlatmaya devam eder. Öğrencileri hikaye anlatımına katmak için hatırlayamıyormuş gibi yapar ya da sorular sorar. Şöyle olabilir örneğin.
‘’Çok eski zamanlarda güzel bir ülkede güzel bir prenses yaşıyormuş. Prensesler nasıl olur bilirsiniz. Diyemedim, siz söyleyin nasıl olur prensesler?’’
Burada dikkat etmeniz gereken hikayenin gidişatını öğrenciye kaptırmamaktır. Hikayeyi siz anlatıyorsunuz, onlar size yardımcı oluyor sadece.
Hikâye Avı
Bu uygulamayı sınıf içinde yapabileceğiniz gibi zümre işbirliğiyle sınıflar arasında da yapabilirsiniz.
İki ayrı hikaye bulun. Hikayeleri yazın, paragraflar halinde kesin.
Öğrencilerin görmeyeceği bir zaman diliminde hikayelere ait paragrafları sınıfın farklı yerlerine saklayın.
Bu arada iki hikaye için ayrı ayrı birer define haritası hazırlayın. Harita görsel, basit ve eğlenceli olmalı, öğrencileri hikaye parçalarının saklandığı yerleredair ipuçları vermelidir.
Öğrenciler gelip derse başladığınızda hikaye avına çıkacaklarını söyleyin ve öğrencileri iki gruba ayırın. Her gruba birer define haritası verip 20-25 dakikalık süreyi başlatın.
Hikaye parçalarının hepsini bulup anlamlı bir şekilde alt alta sıralayan ilk grup oyunu kazanır.
Dijital Hikâye Anlatma
Bu uygulamada öğrenciler grup veya bireysel çalışabilir.
Bir hikaye anlatın, hikayenin iyice kavrandığından emin oluncaya kadar tartışma yaptırın. Daha sonra öğrencilerinden anlattığınız hikayeyi fotoroman ya da kısa film haline getirmelerini isteyin.
Öğrenciler bu uygulamayı ders saatleri dışında yapacaklardır.
Öğrencilere yardımcı olmak için Microsoft’un Movie Maker ve Photo Story 3 for Windows XP programlarını sınıfın bilgisayarına indirin ve öğrencilere nasıl kullanacaklarını öğretin.15-20 günlük bir hazırlanma süresi verin. Öğrencilerin çalışmalarını takip için size, arada geri bildirim vermelerini isteyin.
Hazırlık süresi sonunda öğrenciler, uygulamalarını paylaşsınlar.
Hikâye Anlatma Festivali
Bu uygulamayı sınıf içinde yapabileceğiniz gibi zümre işbirliğiyle sınıflar arasında da yapabilirsiniz.
Öğrencileri, istedikleri bir hikayeyi üç dakika içinde anlatmalarına dayalı bir hikaye anlatma festivali yapılacağı konusunda bilgilendirin.
Öğrenciler konuşmalıdır, sunum sırasında ellerinde hikayenin yazılı hali bulunmamalıdır.
Dikkat edeceğiniz bir nokta da bu festivali yarışmaya dönüştürmemektir. Sadece sunum yapılacaktır, derecelendirme olmayacaktır.
Bu uygulama için en az bir hafta önceden haber verin. Seçtikleri hikayeyi önceden görüp onaylayın. Hazırlanmalarına yardımcı olun.
Uygulama sırasında dışarıdan izleyici alabilirsiniz misal olarak öğrenci velileri gelip izleyebilirler.
Uygulamayı baştan sona kaydedip CD haline getirin ve öğrencilere verin.
İmece Hikâye
Hikaye anlatma tekniği tabanlı bir yaratıcı yazma uygulamasıdır. Gönüllü öğrencilerin bireysel katılımıyla uygulanır.
Tahtanın başına geçin ve bir hikayenin ilk başlangıcı olabilecek bir cümle yazın. Mesela:
‘’ Haticesu, O gün sınıfa bir telaşla girdi çünkü…’’
Öğrencilerden bir cümle eklemelerini isteyin. Gelen önerilerden birini seçip tahtaya yazın ve hikayeyi devam ettirecek yeni bir cümle isteyin. Bu şekilde hikaye tamamlanana kadar devam edin.
Yazan: Hatice Gülcan Topkaya
